Trong những năm gần đây, điện mặt trời đã trở thành một trong những giải pháp năng lượng sạch được nhiều hộ gia đình, doanh nghiệp và nhà xưởng tại Việt Nam quan tâm. Tuy nhiên, một câu hỏi thường xuyên được đặt ra là: “Điện mặt trời sử dụng ban đêm được không?”.
Nỗi băn khoăn này hoàn toàn dễ hiểu, bởi nhu cầu sử dụng điện vào ban đêm là rất lớn, từ chiếu sáng, điều hòa không khí đến vận hành các thiết bị sản xuất. Vậy thực tế, điện mặt trời có thể đáp ứng nhu cầu này hay không, và nếu có thì bằng cách nào? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cơ chế, giải pháp và lựa chọn tối ưu nhất.
1. Điện mặt trời có hoạt động vào ban đêm không?
1.1 Nguyên lý hoạt động của tấm pin mặt trời
Hệ thống điện mặt trời hoạt động dựa trên nguyên lý quang điện: các tấm pin mặt trời (solar panels) hấp thụ ánh sáng mặt trời và biến đổi năng lượng bức xạ này thành dòng điện một chiều (DC). Sau đó, dòng điện này được bộ biến tần (inverter) chuyển đổi thành dòng điện xoay chiều (AC) để sử dụng cho các thiết bị điện trong gia đình hoặc nhà máy.
Điều quan trọng cần lưu ý là quá trình này chỉ diễn ra khi có ánh sáng mặt trời, đặc biệt là ánh sáng trực tiếp với cường độ đủ mạnh. Do đó, khi trời tối, tấm pin không thể tạo ra điện mới.
1.2 Vì sao ban đêm tấm pin không tạo ra điện
Ban đêm, mặt trời không chiếu sáng, đồng nghĩa với việc không có bức xạ mặt trời để các tế bào quang điện hoạt động. Tấm pin lúc này gần như ở trạng thái “ngủ đông” và không sản xuất ra bất kỳ lượng điện nào. Nhiều người lầm tưởng rằng ánh sáng từ đèn đường hay trăng có thể giúp tạo điện, nhưng thực tế cường độ của chúng quá thấp và không thể kích hoạt hiệu quả các tế bào quang điện.
1.3 Điện mặt trời ban đêm – hiểu đúng để áp dụng đúng
Dù ban đêm tấm pin không sản xuất điện, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn không thể sử dụng điện mặt trời vào thời điểm này. Giải pháp nằm ở việc lưu trữ điện vào ban ngày hoặc kết nối với lưới điện quốc gia để đảm bảo nguồn điện liên tục. Đây là lý do tại sao các hệ thống điện mặt trời hiện đại luôn đi kèm các phương án hỗ trợ sử dụng ban đêm.
2. Các phương pháp sử dụng điện mặt trời vào ban đêm
2.1 Lưu trữ điện bằng hệ thống pin (Battery Storage)
Đây là giải pháp phổ biến nhất để sử dụng điện mặt trời vào ban đêm. Vào ban ngày, hệ thống sẽ sản xuất điện và cung cấp cho các thiết bị tiêu thụ. Lượng điện dư thừa sẽ được lưu trữ trong hệ thống pin, thường là pin Lithium-ion, để sử dụng vào ban đêm hoặc khi mất điện.
2.1.1 Pin Lithium-ion – lựa chọn phổ biến
Pin Lithium-ion được ưa chuộng bởi khả năng lưu trữ năng lượng cao, tuổi thọ dài (thường từ 10–15 năm) và hiệu suất sạc/xả ổn định. Một số thương hiệu nổi tiếng như Tesla Powerwall, BYD, và Deye được nhiều khách hàng tin dùng.
2.1.2 Dung lượng lưu trữ & thời gian sử dụng
Dung lượng pin thường được tính bằng kilowatt-giờ (kWh). Ví dụ, một pin dung lượng 10 kWh có thể cung cấp đủ điện cho một hộ gia đình sử dụng trong 6–10 giờ, tùy mức tiêu thụ. Z4XANH thường khuyến nghị dung lượng pin dựa trên thói quen sử dụng điện của từng khách hàng để tối ưu chi phí.
2.1.3 Ưu & nhược điểm của lưu trữ bằng pin
- Ưu điểm: Chủ động nguồn điện, không phụ thuộc vào lưới; hoạt động tốt khi mất điện; tận dụng tối đa điện mặt trời.
- Nhược điểm: Chi phí đầu tư ban đầu cao; cần không gian lắp đặt; tuổi thọ pin bị giới hạn.
2.2 Hệ thống điện mặt trời nối lưới có bù trừ (Net Metering)
Với mô hình này, lượng điện dư thừa vào ban ngày sẽ được hòa vào lưới điện quốc gia. Ban đêm, bạn có thể lấy điện từ lưới để sử dụng, và tiền điện sẽ được bù trừ dựa trên lượng điện đã cung cấp trước đó.
2.2.1 Cơ chế hoạt động của nối lưới
Khi hệ thống sản xuất nhiều hơn nhu cầu tiêu thụ, điện sẽ tự động chạy vào lưới điện quốc gia thông qua đồng hồ điện hai chiều. Ban đêm hoặc khi trời nhiều mây, bạn sẽ lấy điện từ lưới để sử dụng.
2.2.2 Cách tính điện bù trừ
Tùy quy định từng khu vực, lượng điện xuất vào lưới sẽ được ghi nhận và trừ vào hóa đơn điện hàng tháng. Ở một số nơi, nếu lượng điện dư lớn hơn lượng tiêu thụ, bạn còn có thể nhận được khoản tiền thanh toán từ công ty điện lực.
2.2.3 Điều kiện áp dụng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, chính sách mua điện mặt trời áp mái đã từng được áp dụng rộng rãi. Hiện nay, việc bù trừ điện phụ thuộc vào thỏa thuận với đơn vị điện lực địa phương. Khách hàng nên tham khảo thông tin mới nhất để nắm rõ quyền lợi.
2.3 Giải pháp hybrid – kết hợp lưu trữ và nối lưới
Hệ thống hybrid là sự kết hợp giữa lưu trữ điện bằng pin và kết nối lưới điện quốc gia. Giải pháp này mang lại sự linh hoạt tối đa: ban ngày dùng điện mặt trời, điện dư lưu vào pin; ban đêm dùng điện từ pin trước, nếu thiếu thì lấy từ lưới. Nhờ đó, bạn luôn có nguồn điện ổn định và giảm thiểu chi phí điện hàng tháng.
2.4 Nghiên cứu mới: Tấm pin phát điện từ chênh lệch nhiệt độ ban đêm (Thermoelectric)
Một số nghiên cứu trên thế giới đang thử nghiệm công nghệ tích hợp mô-đun nhiệt điện (thermoelectric module) vào tấm pin. Công nghệ này tận dụng sự chênh lệch nhiệt độ giữa không khí và bề mặt tấm pin vào ban đêm để tạo ra một lượng điện nhỏ. Tuy nhiên, sản lượng chỉ ở mức rất thấp (khoảng vài mW/m²) nên hiện chưa thể thay thế các giải pháp lưu trữ truyền thống.
3. So sánh các giải pháp sử dụng điện mặt trời ban đêm
3.1 Tiêu chí so sánh: chi phí, hiệu quả, độ bền, tính ổn định
Khi lựa chọn giải pháp điện mặt trời sử dụng ban đêm, cần xem xét nhiều yếu tố để đảm bảo phù hợp với nhu cầu và ngân sách. Các tiêu chí phổ biến gồm:
- Chi phí đầu tư ban đầu: Bao gồm giá thiết bị, công lắp đặt, bảo trì.
- Hiệu quả sử dụng: Khả năng đáp ứng nhu cầu điện thực tế vào ban đêm.
- Độ bền và tuổi thọ: Thời gian sử dụng thiết bị trước khi cần thay thế.
- Tính ổn định: Đảm bảo nguồn điện không bị gián đoạn.
3.2 Bảng so sánh chi tiết giữa Pin lưu trữ, Nối lưới, Hybrid
| Tiêu chí | Pin lưu trữ | Nối lưới | Hybrid |
| Chi phí đầu tư | Cao | Trung bình | Cao |
| Hiệu quả ban đêm | Cao (chủ động 100%) | Phụ thuộc lưới | Rất cao (ưu tiên pin, bổ sung lưới) |
| Tuổi thọ | 10-15 năm (pin) | 20+ năm | 10-15 năm (pin) + 20+ năm (lưới) |
| Tính ổn định | Rất ổn định | Ổn định nếu lưới không mất điện | Ổn định tối đa |
4. Kinh nghiệm lựa chọn giải pháp phù hợp
4.1 Đánh giá nhu cầu điện năng ban đêm
Hãy xác định lượng điện bạn cần sử dụng vào ban đêm. Ví dụ, một gia đình chỉ dùng chiếu sáng và quạt sẽ cần ít hơn so với gia đình dùng điều hòa, tủ lạnh công suất lớn.
4.2 Xác định ngân sách đầu tư
Nếu ngân sách hạn chế, giải pháp nối lưới có thể là lựa chọn hợp lý. Nếu muốn chủ động hoàn toàn, đầu tư vào pin lưu trữ hoặc hệ hybrid là giải pháp lâu dài.
4.3 Lựa chọn thương hiệu thiết bị uy tín
Ưu tiên các thương hiệu uy tín như Canadian Solar, AE Solar, Deye… vừa đảm bảo chất lượng, vừa được bảo hành lâu dài.
4.4 Yếu tố bảo hành & dịch vụ hậu mãi
Chọn nhà cung cấp có chính sách bảo hành rõ ràng, hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng, và dịch vụ bảo trì định kỳ để hệ thống hoạt động ổn định.
5. Quy trình triển khai hệ thống điện mặt trời hoạt động cả ngày lẫn đêm tại Z4XANH
5.1 Khảo sát & tư vấn giải pháp
Kỹ thuật viên sẽ đến tận nơi để đo đạc, phân tích mái nhà/xưởng, xác định hướng nắng và nhu cầu điện năng.
5.2 Lập phương án kỹ thuật & dự toán chi phí
Dựa trên dữ liệu khảo sát, Z4XANH sẽ đưa ra phương án tối ưu, kèm báo giá chi tiết và minh bạch.
5.3 Lắp đặt & nghiệm thu
Quá trình lắp đặt tuân thủ tiêu chuẩn an toàn điện, đảm bảo hệ thống hoạt động tối đa công suất. Sau đó, tiến hành nghiệm thu cùng khách hàng.
5.4 Bảo trì & hỗ trợ kỹ thuật 24/7
Khách hàng được hỗ trợ kỹ thuật mọi lúc, bảo trì định kỳ để duy trì hiệu suất hệ thống.
6. Lợi ích khi lắp đặt điện mặt trời sử dụng được ban đêm
6.1 Tiết kiệm hóa đơn tiền điện
Giảm đáng kể chi phí điện hàng tháng nhờ tận dụng nguồn năng lượng tái tạo.
6.2 Chủ động nguồn điện, không lo mất điện
Với pin lưu trữ hoặc hệ hybrid, bạn vẫn có điện ngay cả khi lưới điện gặp sự cố.
6.3 Góp phần bảo vệ môi trường
Mỗi kWh điện mặt trời giúp giảm lượng khí CO₂ thải ra, góp phần chống biến đổi khí hậu.
6.4 Nâng cao giá trị bất động sản
Ngôi nhà hoặc cơ sở có hệ thống điện mặt trời hiện đại thường có giá trị cao hơn trên thị trường.
7. Câu hỏi thường gặp về điện mặt trời ban đêm (FAQ)
Điện mặt trời có dùng được vào ban đêm không nếu không có pin lưu trữ?
Có, nếu bạn sử dụng hệ thống nối lưới. Điện ban ngày sẽ được bù trừ vào hóa đơn ban đêm.
Pin lưu trữ điện mặt trời dùng được bao lâu?
Thông thường, pin Lithium-ion có tuổi thọ từ 10–15 năm tùy cách sử dụng và bảo dưỡng.
Có thể nâng cấp hệ thống hiện tại để dùng ban đêm không?
Có thể. Bạn có thể bổ sung pin lưu trữ hoặc chuyển đổi sang hệ hybrid mà không cần thay mới toàn bộ.
8. Kết luận & Liên hệ tư vấn lắp đặt
Điện mặt trời hoàn toàn có thể sử dụng vào ban đêm nếu được kết hợp với giải pháp lưu trữ hoặc nối lưới hợp lý. Lựa chọn đúng phương án sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí, chủ động nguồn điện và góp phần bảo vệ môi trường.
Z4XANH Energy – Chuyên tư vấn, khảo sát, thiết kế và lắp đặt hệ thống điện mặt trời trọn gói cho hộ gia đình, doanh nghiệp và nhà xưởng. Chúng tôi cam kết sử dụng thiết bị chất lượng cao, bảo hành dài hạn và hỗ trợ kỹ thuật 24/7.
Liên hệ ngay: Công ty Cổ Phần năng lượng Z4XANH
- Hotline: 0914686899
- MST: 0110884979
- Địa chỉ: Số 12A, ngõ 294/8/40 phố Đội Cấn, Phường Ngọc Hà, TP. Hà Nội
- Văn phòng: Tầng 2 sàn TMDV CC Học Viện Quốc Phòng, Xuân La, Tây Hồ
- Gmail: Z4xanhtax@gmail.com
- Website: https://z4xanh.vn/
Tham khảo thêm các bài viết liên quan ngay tại đây: